Događaj - Priprema puča - Srpski kulturni klub

Srpski kulturni klub

Osnovan u Beogradu, decembra 1936. godine. Među osnivačima dvadeset dva profesora univerziteta (Slobodan Jovanović, Pavle Popović, Vladimir Ćorović, Dragoslav Jovanović, Petar Mićić...), zatim ministri i pomoćnici ministara (Lujo Bakotić, Risto Jojić, Milan Milojević, Ljubomir Mihajlović, Spasoje Piletić i Mihailo Konstantinović), čelnici industrijskih i bankarskih asocijacija, predsednik Kasacionog suda Rusomir Janković, predsednik Apelacionog suda Milan Jovičić, predsednik Okružnog suda za Beograd Miodrag Filipović, dvojica penzionisanih generala Živko Pavlović i Ljubomir Pokorni, istaknuti advokati i kulturni poslenici (Dragiša Vasić, Nikola Stojanović i Mladen Žujović), poznati umetnici, arhitekte, lekari, inžinjeri i trgovci. Među znamenitim ličnostima srpske nacionalne kulture: Stevan Jankovljević, Marko Car, Veselin Čajkanović i Vaso Čubrilović.


Slobodan Jovanović

Za predsednika Skupštine i Upravnog odbora je izabran Slobodan Jovanović. On je bio idejni tvorac ove organizacije i izložio je osnovne zadatke i ciljeve Kluba:

Srpski kulturni klub, po zamisli svojih osnivača, treba da bude mesto sastanka i dogovora za sve one koji se interesuju pitanjima srpske nacionalne kulture. Nacionalna kultura uzeta u najširem smislu, tako da obuhvata i duhovnu i materijalnu kulturu. Zato se u SKK vide udruženi intelektualci i privrednici. Ovo je možda prvi put da se čini pokušaj ovako prisne saradnje intelektualaca i privrednika. Osnivanje SKK poteklo je od ljudi koji se nisu isticali u partijsko-političkom životu. Time se htelo od početka obeležiti da se SKK misli baviti pitanjima nacionalne kulture bez ikakve partijsko-političke tendencije».

Osnovni zadatak SKK je bila briga o srpskoj kulturi, a pitanje kulture temeljno je pitanje za jednu naciju.

Slobodan Jovanović je naglašavao da se srpski narod «u utakmici naroda može održati samo kao kulturna snaga».

Srpski kulturni klub je delovao na teritoriji cele Kraljevine Jugoslavije. Najviše pododbora osnovano je na teritoriji Vojvodine, Bosne i Hercegovine, Slavonije, Baranje, zapadnog Srema i Južne Srbije (tj. Makedonije).

Centar aktivnosti se nalazio u Beogradu. U prostorijama Kluba na Terazijama održavana su predavanja iz raznih oblasti. Na književnim večerima govorili su istaknuti pisci: Dragiša Vasić, Desanka Maksimović, Isidora Sekulić, Stevan Jakovljević, Vladimir Velmar-Janković i mnogi drugi.

Predstavnici SKK su zahtevali obezbeđivanje srpskih teritorija i stvaranje srpske jedinice. Nezadovoljni granicama novostvorene banovine Hrvatske tražili su njegovu reviziju. Zalažući se za zaokruživanje srpskih teritorija, predstavnici SKK nikada nisu odstupili od ideje državnog, mada ne i nacionalnog jugoslovenstva. Za njih, Jugoslavija je bila nužnost i za Srbe i za Hrvate. Isticali su da Srbi, pored obaveze da brane Srpstvo imaju i zadatak da brinu o državnoj celini.

Utvrđeno je koja tri glavna zadatka stoje pred srpskim narodom. Prvi je bio nacionalna država, drugi – rešenje srpskog pitanja koje je moglo da se reši samo okupljanjem Srpstva. Treći, da se nikome ne sme dozvoliti da gazi srpske interese.

Ubrzo posle osnivanja, SKK, koji je počeo kao nadstranačka organizacija, pretvorio se u političku. Zbog potrebe širenja svojih ideja pokrenut je list «Srpski glas».

SRPSKI GLAS

List je izlazio kao nedeljnik, četvrtkom, u Beogradu. Prvi broj je izašao 16. novembra 1939. pa do 13. juna 1940. godine kada je definitivno zabranjen. 27. marta 1941. godine ponovo je pokrenut, ali je izašao samo jedan broj. Ukupno je štampano 32 broja.

«Srpski glas» je štampan u štampariji «Luč», u ulici Kraljice Natalije 100, a izdavač je bila Proizvođačko-izdavačka zadruga «Sloboda» (u ulici Miloša Velikog 1), čiji je vlasnik bio Dragiša Vasić.

Osim Slobodana Jovanovića i Dragiše Vasića, u listu su sarađivali: Vladimir Ćorović, Aleksa Ivić, Dragoslav Stranjaković, Gojko Grđić, Nikola Stojanović, Lujo Bakotić, Mladen Žujović, Isidora Sekulić, Stevan Jakovljević, Ljubo Jurković, Milutin Devrnja, Aleksandar Belić, Svetomir Nastasijević, Sreten Stojanović, arhimandrit Justin Popović, Bogdan Prica, Vojislav Vujanac, Slobodan Drašković, Radmilo Vučić, Stevan Moljević, Milan Dimović i drugi.

U uvodnom članku prvog broja piše: «Bez jake Jugoslavije nema ni srpske ni hrvatske slobode».

Zbog kritike unutrašnje i spoljne politike, vlasti su često zabranjivale «Srpski glas». List je imao frankofilsko-anglofilsku orijentaciju i to je bilo u suprotnosti sa okrenutošću režima prema Nemačkoj. List će 27. marta 1941. godine, u svom poslednjem broju, otvoreno stati na stranu pučista.

(Izvor: Milutin Stijović: «Srpski glas», Izdavačka knjižnica Zorana Stojanovića, Sremski Karlovci-Novi Sad, 2004.)

Kliknite na sliku da pristupite prvom broju Srpskog glasa u sekciji Arhivske građe
Kliknite na sliku da pristupite poslednjem broju Srpskog glasa u sekciji Arhivske građe





































































Mapa sajta
Copyright © 2008, 27. mart. All rights reserved.